Nieuwe sanctiewet: poortwachtersrol voor accountants en belastingadviseurs

Tot en met 9 augustus 2024 is er een internetconsultatie voor het wetsvoorstel internationale sanctiemaatregelen, ter vervanging van de huidige Sanctiewet 1977. Dit wetsvoorstel heeft gevolgen voor accountants en belastingadviseurs. Eén daarvan is een meldplicht voor overtredingen van opgelegde sanctiemaatregelen bij cliënten.

Belang van internationale sanctiemaatregelen

Sancties zijn een middel om druk uit te oefenen tegen ongewenst gedrag. Bijvoorbeeld tegen een land dat zich niet houdt aan internationale afspraken. Denk aan agressie tegen andere landen, het schenden van mensenrechten of het verspreiden van kernwapens. Sancties raken een land, persoon of organisatie op een plek waar dat het hardst aankomt: in de portemonnee. De Sanctiewet 1977 is de schakel tussen internationale sanctiemaatregelen en nationale uitvoering en geeft bevoegdheid aan de minister van Buitenlandse Zaken om uitvoering te geven aan internationale sancties via ministeriële regelingen, zogeheten sanctieregelingen. Daarnaast is de Sanctiewet de basis van het systeem van toezicht op financiële sanctiemaatregelen in Nederland.

Huidige Sanctiewet

De Sanctiewet geldt voor iedereen: de wet is van toepassing op iedereen die zich in Nederland bevindt, op alle Nederlandse (rechts)personen en Nederlanders buiten Nederland. Personen of organisaties die in verband worden gebracht met terrorisme kunnen op de nationale, de EU of de VN sanctielijst worden geplaatst. Dan worden al hun bezittingen bevroren en is het verboden om direct of indirect geld of andere financiële of economische middelen ter beschikking te stellen aan personen of entiteiten die op één van deze sanctielijsten staan. Het hoeft niet om grote bedragen te gaan; ook het overmaken van een klein bedrag is strafbaar.

Daarnaast gelden voor een aantal specifieke financiële ondernemingen, zoals banken en verzekeraars en trustkantoren, extra verplichtingen ten aanzien van hun bedrijfsvoering omtrent naleving van de Sanctiewet: melden en toezichthouden. Deze ondernemingen vervullen namelijk een sleutelpositie als het gaat om toegang tot financiële middelen. Financiële instellingen dienen die verzoeken om financiële diensten of transacties waarbij gesanctioneerde personen of entiteiten betrokken zijn, op grond van het Besluit melding transacties financiering terrorisme, te melden bij FIU-Nederland.

Wwft en Sanctiewet

De Wwft wordt vaak samen met de Sanctiewet genoemd, maar ze leggen andere verplichtingen op.

De Wwft stelt de verplichting tot het doen van cliëntonderzoek, zodat duidelijk wordt met wie er zaken wordt gedaan. Onderdeel hiervan is het nagaan of deze (potentiële) cliënt op één van bovengenoemde sanctielijsten staat. In die zin speelt de huidige Sanctiewet al een rol in de compliance van accountants en belastingadviseurs.

Transacties vinden wel plaats maar worden doorlopend gemonitord, en indien ongebruikelijk, gemeld bij FIU-Nederland.

De Sanctiewet stelt de verplichting om de identiteit van nieuwe en bestaande relaties te controleren, zodat kan worden nagegaan of deze overeenkomen met personen of entiteiten genoemd op de sanctielijsten. Als dit het geval is, mogen financiële transacties ten gunste van deze relaties niet worden gefaciliteerd.

Daarnaast gaat de Wwft uit van een risicogebaseerde benadering waarbij geldt dat een inschatting moet worden gemaakt van het risico op witwassen of terrorismefinanciering bij bepaalde cliënten. De Sanctiewet daarentegen kent een resultaatsverplichting en is rule-based, wat betekent dat alle relaties moeten worden gecontroleerd.

Wetsvoorstel

De Sanctiewet is in het afgelopen decennium slechts beperkt gewijzigd. Dat terwijl de omvang en complexiteit van internationale sanctiemaatregelen sterk is toegenomen, en zich zal blijven ontwikkelen. Daarom moderniseert het kabinet het sanctiestelsel en stelt het een nieuwe Wet internationale sanctiemaatregelen voor.

Het wetsvoorstel voor de Wet internationale sanctiemaatregelen bestaat uit verschillende onderdelen. Eén van die onderdelen is de mogelijkheid om in bepaalde openbare registers aantekeningen te plaatsen bij een relatie met gesanctioneerde personen of organisaties. Het betreft o.a. het Handelsregister, het UBO-register en het kadaster. Dit maakt het makkelijker om te zien wanneer er sprake is van een sanctiemaatregel. Ook wordt de oprichting van een centraal meldpunt voor sanctiemeldingen geregeld.

Voor u het meest belangrijk is dat een aantal beroepsgroepen die nu al onder de Wwft vallen, zoals advocaten, notarissen, accountants en belastingadviseurs, nu ook onder het toezicht van de nieuwe wet gaan vallen. Dat betekent dat ook deze beroepsgroepen verzoeken om financiële diensten of transacties waarbij gesanctioneerde personen of entiteiten betrokken zijn, moeten gaan melden bij het centraal meldpunt voor sanctiemeldingen.

Het Bureau Financieel Toezicht (BFT) is aangewezen als toezichthouder voor de accountants en belastingadviseurs. Het BFT is dan belast met preventief toezichthouden en met bestuursrechtelijk handhaven bij schendingen van sanctieregels.

Conclusie

We hebben het hier over een wetsvoorstel dat ter consultatie voorligt. Mogelijk wijzigt het wetsvoorstel nog (op onderdelen). Houd er rekening mee dat u als accountantskantoor / belastingadvieskantoor naast de Wwft-meldplicht ook een meldplicht gaat krijgen ten aanzien van transacties met personen en organisaties op sanctielijsten.

Meer weten? Diverse keren per jaar wordt er een online bijpraatsessie Wwft gegeven. In een uurtje bent u weer up-to date! Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen of opmerkingen, neemt u dan contact met ons op.

Bronnen: Nieuwsbericht Rijksoverheid, Leidraad Financiële Sanctiewetgeving MvF, AFM Leidraad Wwft en sanctie.
Dit artikel is eerder geplaatst bij Accountancy Vanmorgen.