Het verspreidingsverbod in de algemene voorwaarden

13-07-2021 | In een recent arrest van de Hoge Raad laat deze zich uit over de aansprakelijkheid van een accountant jegens een derde door een beroepsfout bij een samenstellingsopdracht voor een klant/opdrachtgever, waarvoor de betrokken accountant(s) in hoger beroep ook waren berispt door het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.

Wat speelde er?

Wat was – zeer vereenvoudigd – het geval. Potentiële kopers van/investeerders in de betrokken vennootschap van die klant/opdrachtgever in kwestie, stelden zich, nadat de betrokken vennootschap een tijdje daarna in staat van faillissement was verklaard, op het standpunt dat zij hun investeringsbeslissingen (mede) zouden hebben gebaseerd op de inhoud van de door de accountant samengestelde jaarstukken. Daarvoor ontbrak – wat overigens achteraf pas werd vastgesteld – een deugdelijke grondslag, aldus het College. De kopers/investeerders stelden dat zij daardoor schade hadden geleden. De rechters in lagere instanties achten dat echter niet bewezen. Ook de Hoge Raad meende dat het causale verband tussen de beroepsfout van de accountant en de derde diende te worden aangetoond, hetgeen in casu niet het geval was.

Wel stelde de Hoge Raad dat een accountant, gelet op zijn functie, ingeval van een niet wettelijke taak, ook jegens derden – dus niet alleen jegens zijn opdrachtgever – een zorgplicht kan hebben. Bij voorbeeld in geval de accountant, gezien het belang dat een derde aan zijn rapportage zal hechten, er rekening mee moet houden dat die derde zijn gedrag mede door de inhoud van die rapportage laat bepalen. Het nalaten om maatregelen te treffen – om te voorkomen dat die derde aan die rapportage ten onrechte of onjuist betekenis toekent – kan in strijd zijn met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betamelijk is. Met andere woorden dit kan onrechtmatig zijn en tot schadeplicht leiden.

Gelet op het voorgaande dient de vraag zich aan, welke maatregelen een accountant dan kan treffen om te voorkomen dat een derde ten onrechte of onjuiste betekenis toekent aan zijn (en in deze casus pas achteraf gebleken foute) rapportage?

De verspreidingskring van de jaarrekening

Het ligt voor de hand nog eens extra te kijken naar het beoogde gebruik en de verspreidingskring van de jaarrekening. Een dergelijke beperking dient als het goed is te worden uiteengezet in uitgangspunten bij de jaarrekening en opgenomen te worden in de samenstellingsverklaring, met uitdrukkelijke toestemming door de betrokken accountant. Dit kan en dient ook opgenomen te worden in een gebruikte opdrachtbevestiging cum annexis. De vraag is of dit altijd, en op een juiste manier, gebeurt. Mijns inziens zal dit de zorgplicht niet in alle gevallen ontlasten bij pertinente misslagen, maar dat zal afhangen van de feiten en omstandigheden van het betrokken geval.

Algemene voorwaarden?

De suggestie een en ander te regelen in de algemene voorwaarden, lijkt beperkt uitvoerbaar. Immers algemene voorwaarden dienen te worden overeengekomen en dat is wat lastig met (willekeurige) derden. Bij rechtstreekse afgifte aan of gebruik door derden met toestemming verdient het de voorkeur om expliciet de verspreidingskring af te spreken of te beperken en mogelijke aansprakelijkheid en/of eventuele schade uit te sluiten of te beperken, maar die mogelijkheid is zeker niet altijd aanwezig.

De meeste algemene voorwaarden beperken aansprakelijkheid richting opdrachtgever voor bepaalde situaties en daar waar dat wettelijk kan. Richting derden zijn er als het goed is vrijwaringen opgenomen, waarbij de opdrachtgever de accountant vrijwaart voor aanspraken van derden. Bijvoorbeeld indien de opdrachtgever aan de accountant onjuiste of onvolledige stukken of informatie heeft verstrekt. Ingeval de verstrekte informatie wel juist en volledig is, is deze beperking niet bruikbaar voor gevallen waarin de accountant daarna met deze juiste gegevens vervolgens zelf in de fout gaat.

Advies

Het is goed de algemene voorwaarden en/of de opdrachtbevestiging en/of samenstelverklaring nog eens tegen het licht te houden op deze punten en te beoordelen. Voorts óf bij het verstrekken van gegevens, rapportages aan opdrachtgever wel altijd schriftelijk wordt bedongen dat deze gegevens en rapportages zonder uitdrukkelijke toestemming niet aan derden mogen worden verstrekt, verspreid of gebruikt. Dit al dan niet, voor doeleinden waarvoor de gegevens of rapportages niet zijn bedoeld en hieraan geen rechten kunnen worden ontleend.

E-learning algemene voorwaarden

Algemene voorwaarden spelen onder andere een belangrijke rol bij de mogelijkheid om een contract op te zeggen of te ontbinden en indien er aansprakelijkheid ontstaat. Met deze e-learning spijkeren wij uw kennis van algemene voorwaarden bij, en wij bieden u handvatten voor het opstellen van algemene voorwaarden en hoe om te gaan met nietige en vernietigbare artikelen.